EL-İTKÂN | GARÂİBU’T-TEFSİR


 

79 - GARÂİBU’T-TEFSİR

6368 Mahmud b. Hamza el-Kirmânî bu sahada «el-Acaib ve'l-Garaib» adlı iki ciltlik bir eser telif etmiş, kitabında âyetlerin mânaları hakkında bir takım asılsız sözler nakletmiştir. Bunlara güvenmek doğru değildir, ancak tehli­kesini göstermek gayesiyle zikredilebilir.

Mesela ***** âyetini, biri şöyle tefsir etmiştir. Âyetteki ha harfi, Hazret-i Ali ile muaviye arasındaki harbe, mim harfi, Mervan'ın iktidarına, ayn harfi, Ab­basi'lere, sin harfi, Sufyan'ın iktidarına delalet eder. Kaf harfi de Mehdi'nin yo­luna uyulacağına işaret eder. Bunu Ebû Müslim İsfahani nakletmiş, şu ilâvede bulunmuştur: Bunları rivâyet etmedeki gaye, bu gibi rivâyetleri verenlerin ah­mak olduğunu göstermektir.

***** hakkında da biri şöyle demiştir: Elifin mânası, Allah Muhammed'i sev­di, Onu elçi olarak gönderdi. Lam'ın mânası, Hazret-i Muhammed'i inkâr edip kına­yanlar, mim'in mânası da, inkâr edenlerin Hazret-i Muhammed'i deliliğe benzeyen bir nevi hastalıkla itham etmeleridir.

***** «Ey akıl sahipleri kısasta sizin için hayat vardır..» (Bakara, 179.) âyetini de biri, şöyle tefsir etmiştir: Âyetteki kıssa, Kur' an'ın kıssalarıdır. Bu mânaya Ebû'l-Cevza'nın ***** şeklindeki kıraatını delil getirmiştir; ki, uydurma bir mânadır. Bu kıraatın ifade ettiği mâna, meşhur kıraatın mânasından tamamen farklıdır. Bu âyeti, «Esraru't-Tenzil» adlı eserimde Kur’ân'daki îcâz âyetlerinden biri olarak gösterdim.

İbn-i Fûrek «Tefsir»inde, ***** «..Fakat kalbim kuvvet bul­sun..» (Bakara, 260.) âyeti hakkında şöyle demiştir: Hazret-i İbrahim'in kalbim dedi­ği, kendine dost edindiği bir arkadaşı vardı. Bu arkadaşı, Hazret-i İbrahim'in müşa­hede ettiği olayı gördüğünde, ürkmemesi için sükunet talebinde bulunmuştur. Kirmânî bunu da saçma bir tefsir kabul etmiştir.

Kevaşi «Tefsir»inde: ***** «..Rabbimiz, bize gücü­müzün yetmeyeceği şeyleri yükleme..» (Bakara, 286.) âyetinin tefsirinde, in­sanın takat ve güç yetiremeyeceği şeyi, muhabbet ve aşk olarak tefsir eden kimsenin sözünü nakleder. (...........)

Ebû Mu’âz en-Nahvî, ***** «O ki size yeşil a-ğaçtan ateş yaptı..» (Yâsin, 80.) âyetindeki ***** ifadesinden Hazret-i İbra­him, ***** ni, nur olan Hazret-i Muhammed, ***** «..ve siz ondan yakıyor­sunuz..» âyetini de, iktibas ettiğiniz din şeklinde, tamamen uydurma bir tefsir şekli ile mâna vermiştir.